Tác hại của kết luận hấp tấp

Mục này chỉ nhằm giải đáp các thắc mắc về sức khỏe có tính cách tổng quát. Với các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin liên lạc với bác sĩ để được thăm khám trực tiếp. Nhiều thông tin thiết thực và bổ ích khác về sức khỏe cũng được phát trên đài Radio Chuyện Sáng Chủ Nhật ở vùng Orange County, California, vào mỗi sáng Chủ Nhật từ 6 đến 9 giờ, trong chương trình “Câu Chuyện Sức Khỏe Sáng Chủ Nhật.” Nhiều thông tin sức khỏe bổ ích khác cũng có thể tìm thấy trên các website nguyentranhoang.com và radiochuyensangchunhat.com. Quý vị có thể liên lạc bác sĩ qua email: [email protected] hoặc điện thoại (714) 531-7930.

Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng

Suy nghĩ bị méo mó hay rối loạn nhận thức (cognitive distortions) là những mẫu suy nghĩ cường điệu không dựa trên sự thật. Điều này dẫn đến việc ta nhìn nhận những thứ một cách tiêu cực hơn so với thực tế.

Nói cách khác, rối loạn nhận thức là khi tâm trí của ta thuyết phục ta tin vào những điều tiêu cực không hoàn toàn đúng sự thật, về chính ta và thế giới xung quanh ta.

Suy nghĩ của chúng ta ảnh hưởng rất lớn đến cảm xúc và hành vi của chúng ta. Khi cho, (chấp) rằng những suy nghĩ tiêu cực này là sự thật, ta có thể hành xử dựa trên giả định sai lầm.

Kết luận hấp tấp (Jumping to Conclusions)

Kết luận hấp tấp là một cụm từ mà chúng ta sử dụng để mô tả tình huống mà một người đưa ra quyết định hoặc giả định về một điều gì đó mà không có tất cả các sự kiện. Họ “nhảy” đến một kết luận – hoặc đưa ra một phán đoán hoặc quyết định – quá nhanh, mà không dành thời gian để xem xét tất cả các bằng chứng hoặc suy nghĩ qua tất cả các khả năng.

Tác hại của việc kết luận hấp tấp

“Kết luận hấp tấp” bao gồm cả “đọc suy nghĩ” và “bói toán,” có thể tạo ra nhiều tác động tiêu cực đối với cuộc sống, sức khỏe, và giao tiếp của chúng ta. Dưới đây là một số ví dụ:

-Sức khỏe tâm thần: Sai lầm nhận thức này có thể dẫn đến việc tăng cấp độ căng thẳng, lo lắng, và trầm cảm. Ví dụ, nếu ta luôn luôn giả định kết quả tồi tệ nhất (bói toán), ta có thể liên tục cảm thấy lo lắng. Điều này cũng có thể dẫn đến việc tự trọng thấp hơn nếu ta luôn luôn giả định rằng mọi người đang nghĩ tiêu cực về mình (đọc suy nghĩ).

-Sức khỏe thể chất: Căng thẳng và lo lắng kéo dài có thể dẫn đến các triệu chứng như đau đầu, vấn đề tiêu hóa, vấn đề giấc ngủ, và thậm chí các tình trạng nghiêm trọng hơn như bệnh tim.

-Mối quan hệ và giao tiếp: Nếu thường xuyên giả định rằng ta biết người khác đang nghĩ hoặc cảm thấy gì (đọc suy nghĩ), điều này có thể dẫn đến hiểu lầm và xung đột. Nó có thể làm căng thẳng các mối quan hệ, vì mọi người có thể cảm thấy bị hiểu lầm hoặc bị đánh giá không công bằng. Ngoài ra, ta có thể phản ứng tiêu cực dựa trên các giả định của mình, điều này có thể làm hại thêm mối quan hệ của ta.

-Quyết định và giải quyết vấn đề: Nếu ta liên tục dự đoán kết quả tiêu cực (bói toán), ta có thể tránh rủi ro hoặc không thử những thứ mới, điều này có thể giới hạn trải nghiệm và phát triển cá nhân của ta. Ta cũng có thể đưa ra quyết định dựa trên các giả định không chính xác, dẫn đến những vấn đề không cần thiết hoặc cơ hội bị bỏ lỡ.

-Hiệu suất tại nơi làm việc hoặc trường học: Nếu ta giả định là mình sẽ thất bại trong một nhiệm vụ (bói toán), ta có thể không đầu tư nỗ lực cần thiết, tạo ra một lời tiên tri tự thực hiện. Ngoài ra, việc giả định suy nghĩ tiêu cực từ đồng nghiệp hoặc cấp trên (đọc suy nghĩ) có thể cản trở sự tự tin và hiệu suất của ta.

Nói chung, sự tiêu cực và căng thẳng liên tục liên quan đến việc nhảy vọt đến kết luận có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc và sự hài lòng với cuộc sống tổng thể.

Để khắc phục những hậu quả này, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) và các hình thức liệu pháp khác có thể rất có lợi. Chúng dạy các chiến lược để xác định những sai lầm nhận thức này và thách thức chúng, dẫn đến các mô hình tư duy cân nhắc và chính xác hơn.

Chuyện Cường và Nhu

Ngày đó, ở Sài Gòn nhộn nhịp, Cường, một người đàn ông nóng nảy, yêu Nhu, một phụ nữ kiên cường mà nhu nhã. Dưới bầu trời đêm thành phố lung linh ánh đèn, họ thường hẹn nhau trong một quán cà phê nhỏ nhưng ấm cúng, nơi cuộc trò chuyện chảy như tiếng rì rầm nhẹ nhàng của biển cả xa xôi.

Một buổi tối, khi đang ngồi đối diện nhau bên chiếc bàn gỗ nhỏ, Nhu nhận được một cuộc gọi. Cô bước ra xa, để Cường dưới ánh sáng ấm áp, mờ ảo của quán cà phê, một tổ ấm giữa sự hỗn loạn của thành phố. Cường dõi theo Nhu, từ góc mắt, tiếng cười của cô, nhẹ nhàng nhưng vẫn có thể nghe, thấy lơ lửng trong âm nhạc nhẹ nhàng, ẩn hiện trong những câu chuyện rì rầm trong quán cà phê.

Trí tưởng tượng của Cường bắt đầu xốn xang, rối bời với những câu chuyện về việc có thể là Nhu có thể đang tìm thấy niềm vui nơi khác, xa anh. Anh nhìn thấy thái độ xa cách của cô, nụ cười khó đọc của cô, và rút ra kết luận, “Cô ấy chắc đang gặp người khác.”

Khi Nhu quay trở lại, đôi mắt cô chứa đựng một chút tiếng cười. Ngược lại, gương mặt Cường ảm đạm như màu xám. Giọng của anh sắc, lạnh, khi anh hỏi, “Đó là ai?” Thu, bị bất ngờ, trả lời lơ lửng “Chỉ là một người bạn cũ từ đại học.” Lời nói của Nhu giống như dầu vào lửa, làm tăng sự hiểu lầm của Cường. Phần còn lại của đêm đóng lại trong im lặng, chỉ bị phá vỡ bởi tiếng lách cách của những tách cà phê và tiếng ồn xa xôi của cuộc sống thành phố.

Một tuần trôi qua với sự lạnh lẽo trong cuộc trò chuyện của họ. Cường giữ yên lặng, nhưng tâm trạng của anh rối bời, với đầy rẫy nghi ngờ và (theo đó, là)  đau khổ. Trong khi đó, Thu, kiên nhẫn và tử tế, không thể giải mã sự thay đổi đột ngột, nhưng chọn cách chờ đợi, biết rõ thói quen của Cường thường vội vã đưa ra kết luận.

Cuối cùng, không thể chịu đựng được không khí ngột ngạt, Nhu hỏi thẳng Cường: “Có chuyện gì không ổn vậy anh?” Anh trả lời, giọng nói của anh căng thẳng với sự nặng nề của những lời không nói, “Em có mệt vì chúng ta không, Nhu?” Lời nói của anh treo lơ lửng trong không khí như một lớp sương nặng nề. Nhu, bối rối, hỏi: “Tại sao anh lại nghĩ như vậy?” Sự thật về suy nghĩ của anh có dịp tuôn ra. Cường thú nhận nỗi sợ hãi và mặc cảm của mình, mối đe dọa mà anh cảm nhận từ người đàn ông lạ trên điện thoại.

Nhu lắng nghe, sự kiên nhẫn của cô tỏa sáng như ngọn hải đăng giữa cơn bão. Khi anh kết thúc, cô nói một cách nhẹ nhàng, lời nói của cô cắt qua nỗi sợ hãi phi lý của anh. “Cuộc gọi đó,” cô bắt đầu, “là từ một người bạn đang tổ chức một bữa tiệc sinh nhật bất ngờ cho anh, Cường.” Sự mở lời như một con sóng. Cảm giác tội lỗi và xấu hổ cuốn trôi anh.

Nhu nắm tay anh, hơi ấm của cô làm tan chảy những nghi ngờ đông cứng của anh. “Anh không thể cứ tiếp tục vội vã đưa ra kết luận, Cường. Nó chỉ gây đau khổ. Hãy nhớ rằng, tình yêu được xây dựng trên sự tin tưởng.” Cường, khiêm tốn, gật đầu.

Đó là một bài học, khắc sâu vào trái tim anh bởi nỗi đau của những sai lầm, và sự kiên nhẫn của tình yêu của Nhu.

Từ đó trở đi, Cường học cách kiềm chế những giả định của mình, chọn cách giao tiếp cởi mở, chân thành, và dù nhẹ nhàng, nhưng thẳng thắng. Thay vì vội vã đưa ra kết luận.

Mối quan hệ của họ trở nên mạnh mẽ và đằm thắm hơn, được nuôi dưỡng bởi sự tin tưởng và kiên nhẫn, nở rộ như những cánh mai vàng tươi thắm trưng bày ven đường phố Sài Gòn vào Xuân.